Okul Öncesi Dönemde Sosyal Duygusal Gelişim 3
5 – 6 YAŞ SOSYAL – DUYGUSAL GELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ Bu dönemde çocuklar cinsiyet ayrımını kesin olarak bilir ve cinsel kimliğinin değişmeyeceğini anlar. Arkadaşlarla vakit geçirmenin önemi gittikçe artar, onların onayını önemserler. Arkadaşlarını kendileri seçer ve işbirliği yaparlar. Morali bozuk arkadaşlarını rahatlatacak sözler söyleyebilirler. Her iki cins ile de kolayca arkadaşlık kurabilir fakat daha çok hem cinslerini tercih ederler. Kurallara uyum sağlar aynı zamanda bağımsız hareket etmekten hoşlanırlar. Doğru, yanlış ve yalanı kolayca ayırt edebilirler. Kolayca moralleri bozulur. Bazen yardım isteyip bazen talepkar olabilirler. Arkadaşlarıyla sırlarını paylaşmak isterler. Başkalarının duygularını anlayıp duygudaşlık gösterirler ve duyguları isimlendirirler. Kendi duygularını kolayca ifade ederler. Grup olmanın önemini kavrar ve grup kurallarına uyarlar. Kendilerinden küçük çocukları ve hayvanları korurlar. Kendisinden başka kişiler için endişelenip onlara ilgi duyarlar. “Mış oyunları” oynar, yetişkinlerin davranış ve mimiklerini taklit edebilirler. 5 yaş çocuğu kendi kendine yetebilir, sosyaldir. Kendisinden emin bir duruşu vardır. Hoşnutsuzluk dönemini geride bırakmıştır. Daha önceki dönemlere göre kaslarındaki hâkimiyet, hızlı karar verebilmesi, kurduğu cümleleri ve diğerleriyle olan sosyal ilişkilerin yoluna girmesi ile farklılık gösterir. Neden ve niçin ile başlayan sorular sorar, bilgi dağarcığının artmasını ister. Rahat ve ciddidir, dikkatli ve kararlıdır. Olumlu davranışlara olumlu tepkiler verir. 5 yaşında daha uyumlu ve sakin olan çocuk 6 yaşına geldiğinde uyumsuz olabilir. 2, 3 yıl önceki olumsuz davranışlar gözlemlenebilir. Çok sayıda arkadaşı vardır. Oyun kurallarını belirlemek ister. Hareketlidir. Paylaşmak zordur ve en iyi şeyler hep onun olsun ister. Her şey anında ve istediği gibi olsun ister. Oyun veya yarışma sırasında birinci olmak ister. Zaman zaman arkadaşlarına vurabilir, korkutabilir. Bencil bir görünüş sergileyebilir. Eleştirilmeye tahammülü yoktur, dikkatler üzerinde olsun ister. Duygusal bir yaştır ki bu yaşta çocuk duygusal olarak hassastır. Siz Neler Yapabilirsiniz? Farklı düşünme imkânları yaratıp, çocuğunuzu özgürleştirmeye çalışın. Ebeveynin olumsuz tutum ve davranışları çocuğun kendisini değersiz hissetmesine yol açar. İstenilen bir davranışı yaptığında takdir edilirse hangi davranışı yapması gerektiğini öğrenmiş olacak ve kendine güvenen birey olarak yetişecektir. Çocukların duygularını dile getirmelerine ve başkalarının düşüncelerini dinlemelerine izin verilmelidir. Herhangi bir sorun olduğunda bununla ilgili birlikte fikir paylaşımı yapılmalı ve çözüm üretilmelidir. Arkadaşlarıyla birlikte yaratıcı oyunlar oynanması desteklenmelidir. Sürekli övgü yerine gerçek olumlu bildirimlerde bulunmak daha faydalıdır. Duygusal gelişimin gerçekleşmesi için konu ne olursa olsun mutlaka duygularını ifade etmelerine izin verin. Hangi davranışın doğru hangisinin yanlış olup olmadığı ile ilgili oyunlar oynayın böylece başkalarının duygularını anlamasına destek olmuş olursunuz. Arkadaşlarıyla birlikte zaman geçirmesini sağlayın. Unutmayın ki onun davranışlarını yakinen anlamanız ve dünyayı onun baktığı gibi görebilmeniz önemlidir.