3- 4 YAŞ SOSYAL – DUYGUSAL GELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ Problemlerin çözümü için işbirlikçi bir tutum sergilerler. Başka insanların duygularını, düşünceleri ve hareketlerini anlarlar, fazla rekabet içermeyen uyumlu ve işbirlikçi oyunlar oluştururlar. Diğer çocukların oyunlarına katılmalarını isterler. Yan yana oynamayı tercih etmeyip ilişki kurabilecekleri oyunlar oynarlar. Oynarken sırasını beklemeyi, paylaşmayı, yeni oyunlar ortaya çıkarmayı öğrendikçe önemli sosyal beceriler (dikkatini verme, iletişim, uygun tepki geliştirme) edinmeye başlarlar. Paylaşmaya yönlendirildiğine başkalarının da eşit hakka sahip olduklarını öğrenir ve böylece oyuncaklara yönelik isteklerini çekiştirerek, zorlayarak almak yerine kibarca istemeyi başarabilirler. Oyunlarında genellikle kendi cinslerinin rol ve özelliklerini alırlar. Kız çocuklar anneleri veya diğer kızlar, erkek çocuklar babalar ve diğer erkek rollerini alırlar. Çocuklar zamanla otoriteye karşı tepkili olabilirler, bağımsız hareket etmeyi severler ve seçim yapmak isterler. Becerilerini ve yapabilirliklerini çevrelerine sergilemek isterler. Hayal ile gerçeği ayırt etmede zorlanabilirler.  Özellikle 4 yaş döneminde çocuklar hareketli ve enerjiktir, konuşmayı çok severler. Konuşacak birileri yoksa kendi kendilerine konuşabilirler. En çok soru sorulan dönemdir. Beklemeyi ve isteklerini ertelemeyi öğrenirler.  Şakalaşmayı, gülmeyi severler.      Siz Neler Yapabilirsiniz? Çocukların arkadaş edinebilmeleri ve bu ilişkileri sürdürmeleri için pozitif olmalı ve iş birliği içinde bulunmalısınız. Elbette arkadaşlarla çatışmalar yaşanabilir. Bu gibi durumlarda çocukların duygu ifadelerine, düşüncelerini anlatırken sabırla dinlenip anlaşılması ve çözüm yolunu birlikte bulmaya çalışılmalıdır.  Çocukların oyunlarına sizin de katılmanız, hem oyunu daha eğlenceli hale getirecek hem de aranızdaki ilişkiyi kuvvetlendirecektir. Oyun sırasında yaratıcı olan çocuğun hayal gücü kısıtlanmamalı, yönlendirici olunmamalıdır. Çocuk hangi yaşta olursa olsun oyun onun dünyasıdır. Çocuğun oyununa ilgi duyduğunuzu belirtmek için dikkatinizi oynadığı oyuncağa verin ve o oyuncak üzerinden konuşmaya çalışın “Ne pişiriyorsun bugün bebeğine”, “bu araba nereye gidiyor” gibi. Paylaşmayı öğrenmesi mutlaka desteklenmelidir. Herkesin sahip olduğu eşya olduğunu, başkalarının eşyalarını kullanmak istediğinde izin almasının gerekliliği öğretilmeli bu bağlamda çocuğa örnek olmak adına sizin de onun eşyalarını kullanırken izin istemeniz faydalı olacaktır.  Örneğin, elinizdeki kalemi istediğinde davranışınızın farkına varılması için çocuğunuza kalemi verin. Eğer paylaşmak çocuğunuz için zorsa ona yardımcı olmaya çalışın. Örneğin, “Farkındayım, en sevdiğin oyuncağı kimseyle paylaşmak istemiyorsun anlıyorum, ama Ali ona oyuncağını vermediğin için biraz üzgün görünüyor” gibi cümlelerle başkalarının da duygularını fark etmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca ödünç alma ve verme davranışını öğretin, tüm bunları öğrendiğinde takdir etmeyi unutmayın. Kendi başına bir şeyleri yapmasına fırsat verin, başardığında bu duyguyu yaşaması hoşuna gidecektir. Davranışa yönelik takdirleri zamanında yapın geciktirmeyin.                                                                                                       PSİKOLOG                                                                                                                                                               DUYGU KODAK