Teknoloji çağında olduğumuzu düşünürsek ekranı hayatımızdan çıkarmak pek mümkün değildir. Bu sebeple bizlerde çağa ayak uyduracak şekilde bir ebeveyn tarzı belirleyebiliriz. Ekranı tam anlamıyla yasaklamak ya da sınırsız bir şekilde çocuğun hayatında olmasına müsade etmek doğru olmaz ama kontrol altına alabiliriz. Peki ekran neden çocuklar için vazgeçilmez bir unsur haline gelir? İzlediğimiz videolar ve oynadığımız oyunlar beynimizdeki haz bölgesini harekete geçirdiği için ekran ilgi çekici ve doyurucu bir unsur haline gelir. Bilimsel araştırmalar sonucunda dil gelişimi, sosyal ve fiziksel beceri, hayal gücü gibi alanlarda çocuğun gelişimini olumsuz şekilde etkilememesi için en erken 3 yaş civarında ekran kullanımına başlanması önerilmektedir. Günümüz şartlarına göre ekran kullanımını uyarlamak gerekirse çocuğunuza eğer ki katkı sağlayacağını düşünüyorsanız, daha küçük yaş grubu için daha az ses ve görsel uyaranlı videoları, düzensiz ve yoğun bir ekran süresine maruz kalmayacak şekilde planlamasını yapabilirsiniz. İçerik seçmek ve yaşa göre süre belirlemek yine bu anlamda oldukça önemlidir. Yaş arttıkça hem bilişsel seviyesi, hem de dürtü kontrol mekanizması arttığı için süreler kontrollü bir şekilde artabilir. Ekrandaki içeriğin niteliği büyük önem arz ettiği için ebeveynlerin içerikleri önceden izlemesinde fayda olacağını düşünmekteyim. Çocuklar video izlerken, ebeveynlerin bilgi sahibi olmak istediğini gösterip izlediği içerik ile ilgili ‘‘ne olmuştu orada, şimdi ne yapmaları gerekiyor sence’’ gibi olay örgüsünün içerisinde olduğunu hissettirecek, tek taraflı değil de karşılıklı konuşarak, üzerinde bilgi işleyebileceği bir süreç yaratmak önemlidir. Alıcı dilleri çok açık olduğu için sizinle paylaşım kurmaktan büyük keyif alacaklardır. Çocuğunuzun yaşı kaç olursa olsun ekran saatini planlayabilmek için anlaşma yapabilmek önemlidir. Bu anlaşmayı yaparken asıl amaç bir karar verirken çocuğun da söz hakkı olduğunu görebilmesi ve uyum sürecine daha rahat adapte olabilmesini sağlamaktır. Bu sayede hem sizlerin elinde canlı bir örnek olacak hem de çocuklar söz hakkına sahip oldukları için iş birliği kurmaya daha fazla niyetli olacaklardır. Bu şekilde yapılan demokratik anlaşmalar sayesinde onlarla işbirliği kurabildiğinizi ve pozitif iletişim ile süreci yönetebildiğinizi göreceksiniz. Yaptığınız anlaşmayı bir ekran çizelgesi hazırlayarak belirlediğiniz kurallara sadık kalındığını somut bir şekilde takip edebilirsiniz. Unutmayın ki yasaklamak bir çözüm olmayacaktır. Tam tersine çocuk ekrana daha fazla bağımlılık gösterebilir. Çocuklar zaman kavramını anlayamadıkları için bu video veya bu oyun bittiği zaman ekranı kapatacağız diye anlaşma yapılabilir. Tabi bununla birlikte ağlama krizleri olabilir, size direnebilir bazen de direk kabul edip bitirebildiklerini gözlemleyebiliriz. Bu durum çocuklar açısından pek öngörülebilir olmuyor maalesef. Durum ne olursa olsun o an net, tutarlı olmamız çok önemlidir. ‘’Bakayım kaç dakika kalmış, 5 dakika kalmış, 5 dakika sonra kapatmamız gerekiyor’’ diyerek çocuğun beynini hazırlamak çok önemlidir. Ve artık o 5 dakika dolduktan sonra gerçekten kapatmamız gerekmektedir. Bizim kararlı olduğumuzu gördüklerinde bir şekilde bu duruma uymayı öğreneceklerdir. Ekran alışkanlığının ev ortamında başladığı ve ebeveynlerin çocukların rehberi olduğunu unutmaması gerekir. Bu sebeple de çocukların yanında telefon, tablet, tv gibi araçların kullanımlarına dikkat edilmelidir. Okul Psikoloğu Gizem Gürbey